Δε μπορώ να πω κάτι για τον τεράστιο Νίκο Καζαντζάκη.
Άλλοι τον μελετάνε μια ζωή για να μπορέσουν να μιλήσουν γι' αυτόν.
Θα μιλήσω λοιπόν για το έργο του, που ανεβαίνει στο αγαπημένο μας Θέατρο Αλκμήνη. Όχι, δε θα κάνω ανάλυση.
Ο Καπετάν Μιχάλης, είναι ένα έργο που εξυμνεί την ανθρώπινη φύση. Τις σχέσεις και τον έρωτα. Τη συνύπαρξη και την ανοχή. Τη φιλία αλλά και την προδοσία. Την ανάγκη για ελευθερία.
Το έργο διαδραματίζεται λίγο πριν την αυγή του 1900, όταν η Κρήτη ακόμα αγωνιζόταν να απελευθερωθεί από τον Τουρκικό ζυγό. Ο Καπετάν Μιχάλης, ηγέτης του χωριού του, έχει αποδεχτεί με βαριά καρδιά τη μοίρα της Κρήτης και την ομαλή συνύπαρξη μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, έχοντας ορκιστεί αδελφοσύνη με τον Νουρήμπεη.
Η φλόγα όμως στην καρδιά του Καπετάν Μιχάλη πάντα του καίει τα σωθικά, και έχει ορκιστεί πως τα χείλη του χαμόγελο δε θα σχηματίσουν, αν δε λευτερωθεί η Κρήτη.
Μα η ζωή του παίζει ένα πολύ βρώμικο παιχνίδι.
Η Εμινέ η γυναίκα του Νουρήμπεη του κλέβει την καρδιά, και το τέρας μέσα του, ξεκινάει να τον κατακρεουργεί.
Ο Νουρήμπεης δολοφονεί τον αδερφό του Καπετάν Μιχάλη ενώ παράλληλα τραυματίζεται στα γεννητικά του όργανα, με αποτέλεσμα να αυτοκτονήσει.
Ο θάνατος του Νουρήμπεη πυροδοτεί μια νέα εξέγερσή των Τούρκων, και η μεγάλη μάχη ξεκινά.
Την πιο κρίσιμη στιγμή, ο Καπετάν Μιχάλης ακολουθεί την καρδιά του, με αποτέλεσμα να χάσει το κομβικής σημασίας για τη μάχη, μοναστήρι του Αφέντη Χριστού, πράγμα που σηματοδότησε και τον επίλογο στην ιστορία του.
Σε μια στιγμή παραφροσύνης, ο Καπετάν Μιχάλης δολοφονεί την Εμινέ, πιστεύοντας πως έτσι θα εξαγνίσει το τέρας μέσα του, πως θα ελευθερώσει την ψυχή του ελπίζοντας πως έτσι θα ελευθερώσει και την πατρίδα του...
Είναι μια παράσταση από τον κ. Ιωνά και την κ. Νικολαΐδη, δημιουργημένη με ιδιαίτερο σεβασμό τόσο στο έργο του "παγκόσμιου" Νίκου Καζαντζάκη, όσο και στην Κρητική επανάσταση.
Μέσα σε μιάμιση ώρα μας παρουσιάζεται με μεγάλη αρτιότητα η καθημερινότητα, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής. Οι θέσεις των ανδρών και των γυναικών στην κοινωνία.
Η δύναμη της θρησκείας και η επιρροή των θρησκευτικών ηγετών στα τεκταινόμενα.
Αν μπορούμε να πούμε πως κάτι έχει αλλάξει σήμερα, συγκριτικά με το 1889, είναι πως ευτυχώς οι γυναίκες πλέον έχουν δικαίωμα να ζουν ως άνθρωποι και όχι να είναι απλά μηχανές που κάνουν παιδιά και μαγειρεύουν για τους αφεντάδες τους.
Τι γίνεται όμως με τις γυναικοκτονίες;
Καταλαβαίνω, πόλεμος γίνεται, αλλά...
Ο Καπετάν Μιχάλης δολοφονεί την Εμινέ επειδή την ποθεί.
Τη δολοφονεί επειδή θέλει να απελευθερωθεί από τα αόρατα δεσμά της.
Είναι τελικά ο Καπετάν Μιχάλης φιγούρα πρότυπο, ή άλλος ένας διεφθαρμένος άνδρας, τυφλωμένος από έρωτα και μίσος;
Και η Εμινέ; Όσο δολοπλόκα και χειριστική κι αν είναι, της αξίζει ένα τέτοιο τέλος;
Σε αυτό μάλλον η κοινωνία μας θέλει λίγη δουλίτσα ακόμα και σήμερα.
Ξέφυγα λίγο από το θέμα. Μπορεί και όχι.
Οι ηθοποιοί, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Μανώλη Ιωνά, δίνουν στη σκηνή τον καλύτερο εαυτό τους. Ο χαμηλός φωτισμός και τα κεριά, το σκηνικό, τα κοστούμια που κουβαλάνε κάτι το μυστικιστικό, σε ταξιδεύουν νοερά σε μια σκοτεινή εποχή.
Μια εποχή πόνου και θλίψης.
Μια εποχή που για πολλούς η φράση «Ελευθερία ή Θάνατος» δεν είχε το «ή».
Ελευθερία όμως από τι;
Από τους Τούρκους;
Από τα βάσανα της ψυχής;
Από τον ίδιο μας τον εαυτό;
Δεν είμαστε μόνο δέσμιοι των κατακτητών και του συστήματος. Είμαστε δέσμιοι των ίδιων μας των εαυτών.
Εκεί κρύβεται -για μένα τουλάχιστον- το νόημα του έργου.
Δεν είμαστε μόνο δέσμιοι των κατακτητών, των κυβερνήσεων και του συστήματος.
Είμαστε δέσμιοι των πόθων μας και των ίδιων μας των εαυτών.
Και είναι καλό να κυνηγάμε και να κατακτάμε την ελευθερία μας, αρκεί αυτή να μην καταπατά την ελευθερία κάποιου άλλου.
Ο Καπετάν Μιχάλης, με την πυκνή γενειάδα και τη μαύρη φορεσιά του, θα ανεμίζει αγέλαστος το λάβαρο της επανάστασης για λίγες ακόμη παραστάσεις, στο Θέατρο Αλκμήνη στα Πετράλωνα.