Παρακολούθησα την παράσταση "Κρυμμένες", στο θέατρο "Τρένο στο Ρουφ", και έζησα μία απολαυστική εμπειρία. Η θέαση ενός έργου σε αυτόν τον ιδιαίτερο χώρο αποτελεί από μόνη της μία ξεχωριστή εμπειρία, πόσο μάλλον όταν η παράσταση έχει τόσα πολλά να προσφέρει. Το έργο ήταν το όχημα μέσω του οποίου φανερώθηκαν πολλά κρυμμένα και απόκρυφα σημεία της παγκόσμιας ιστορίας... Συγγραφείς του εν λόγω θεατρικού έργου είναι η Yossefa Even-Shoshan και η Dalia Shimko, η μετάφραση είναι του Ιωσήφ Βαρδάκη και η σκηνοθεσία υλοποιείται από την Τατιάνα Λύγαρη. Μέσα από τη ματιά της τελευταίας και το λιτό, αλλά μεστό σκηνικό του Βασίλη Παφίλη ξεδιπλώνεται στη μικροσκοπική σκηνή του θεάτρου-βαγονιού μία παράσταση που αποδεικνύεται έκπληξη.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται γύρω από την ιστορία και τη ζωή τριών διάσημων ζευγαριών. Πρόκειται για τη Μάρθα και τον Σίγκμουντ Φρόυντ, την Τζένη και τον Καρλ Μαρξ, καθώς και την Ξανθίππη και τον Σωκράτη. Στο ξεκίνημα του έργου, οι θεατές αντικρίζουν μπροστά τους μία νεαρή, δυναμική γυναίκα που τραβάει το βλέμμα και την προσοχή τους. Εκείνη εισέρχεται στη σκηνή, με μία αιθέρια παρουσία και υλοποιεί μία ιδιαίτερη, πολύ ενδιαφέρουσα χορογραφία, εμπνευσμένη από τη Φαίδρα Σούτου, η οποία επιμελήθηκε συνολικά τις χορογραφίες. Πάρα το γεγονός ότι βρίσκεται σ' έναν πολύ περιορισμένο χώρο, η γυναίκα κατορθώνει να γεμίσει τη σκηνή με την παρουσία της. Πρόκειται για την Ξανθίππη (Έλενα Βακάλη), τη σύζυγο του Σωκράτη (Ανδρέα Κουτσουρέλη), του παγκοσμίως γνωστού φιλοσόφου της αρχαιότητας. Στη συνέχεια, οι δυο τους, αλλά και το ζεύγος Μαρξ (Εβελίνα Αραπίδη, Βασίλης Παναγιωτίδης) και το ζεύγος Φρόυντ (Φανή Γέμτου, Μενέλαος Χαζαράκης) είναι συνδαιτυμόνες σε ένα σουρεαλιστικό τραπέζι, όπου γίνεται λόγος για την ελευθερία. Η μόνη απ' αυτούς που στέκεται παράμερα και όχι ισότιμα στο τραπέζι είναι η Ξανθίππη.
Σιγά σιγά, εξελίσσεται η πλοκή του έργου και η πορεία της ζωής του κάθε ζευγαριού. Την εμφάνισή της κάνει και η Τζένη Μαρξ, μια γυναίκα "από τζάκι". Είναι σύζυγος του Καρλ Μαρξ, του Γερμανού φιλόσοφου και κοινωνιολόγου, που θεωρείται ως ο θεμελιωτής του κομμουνισμού. Η Τζένη άφησε πίσω τα πλούτη και τη ζωή της ως βαρόνη, για να αφοσιωθεί στην επανάσταση, την οποία οραματιζόταν μαζί με τον Καρλ και τον Φρίντριχ Ένγκελς. Βρισκόταν διαρκώς στο πλευρό του αγαπημένου της και κατέγραφε αντίτυπα των κειμένων του, θέτοντας πολλές φορές τη ζωή της οικογένειάς της σε κίνδυνο, για χάρη του ιδεώδους της επανάστασης. Έκρυβε μέσα της μία μεγάλη επαναστάτρια και στήριξε ως το τέλος τον Καρλ, ιδιαίτερα τις στιγμές που ήθελε να σταματήσει τον αγώνα του. Η Εβελίνα Αραπίδη ενσάρκωσε άψογα τον ρόλο της, αποπνέοντας κύρος και φοβερό δυναμισμό, σε ένα παίξιμο σθεναρό και λιτό ταυτόχρονα. Ο Βασίλης Παναγιωτίδης (Καρλ Μαρξ), όντας επίσης πολύ αξιόλογος, αποτυπώνει ακριβώς τις λεπτές αποχρώσεις αυτής της ιστορικής προσωπικότητας. Δεν πρόκειται μόνο για τον σπουδαίο φιλόσοφο, κομμουνιστή και επαναστάτη, αλλά και για έναν άνθρωπο με πάθη και ατοπήματα.
Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δώσουμε και στο ζευγάρι Μάρθα και Σίγκμουντ Φρόυντ, με περισσότερη εστίαση στη Μάρθα. Η σύζυγος του σπουδαίου ψυχαναλυτή ήταν απόλυτα αφοσιωμένη σ' εκείνον και στην καριέρα του, τον βοηθούσε σε κάθε δυσκολία που αντιμετώπιζε με τους θεραπευόμενους και ήταν η καλύτερη και πιο επιμελής "μαθήτριά" του. Η Φανή Γέμτου, που υποδύθηκε τη Μάρθα, ήταν φοβερή στις υποκριτικές και τις εκφραστικές της ικανότητες, αφού μπόρεσε και αποτύπωσε με λεπτότητα τα ποικίλα συναισθήματα της γυναίκας αυτής. Έφερε με έντεχνο τρόπο στο φως τις ενδότερες σκέψεις των γυναικών του τότε -αλλά και του σήμερα- και φανέρωσε και το ζήτημα της γυναικείας σεξουαλικότητας, που συχνά... περνάει στα ψιλά γράμματα. Στον Μενέλαο Χαζαράκη αξίζουν επίσης συγχαρητήρια, διότι υποδύθηκε τον Σίγκμουντ Φρόυντ, με απόλυτη πιστότητα στις εκφράσεις, την εξωτερική εμφάνιση, την αυστηρότητα και το κύρος του πατέρα της ψυχανάλυσης.
Χωρίς καμία αμφιβολία, εξαιρετικός ήταν και ο Ανδρέας Κουτσουρέλης, ο οποίος φόρεσε επάξια το "κοστούμι" του μεγάλου φιλοσόφου της αρχαίας Ελλάδας. Απέδωσε τη σοφία τόσο μέσα από τις εκφράσεις του προσώπου του, όσο και μέσω του λόγου και της στάσης του σώματός του. Μέσα από την παράσταση, αποδεικνύεται ότι και ο Σωκράτης ήταν ένας άνθρωπος με δυνατά στοιχεία, αλλά και αδυναμίες και σφάλματα. Μία σκηνή που με άγγιξε ήταν αυτή όπου η Ξανθίππη, αφού τον έχει παρακαλέσει να μην πιει το κώνειο, του ζητά να της διδάξει τη γνώση που διδάσκει στους μαθητές του. Η Ξανθίππη αποδίδει άψογα τη νιότη, τη δίψα για γνώση, και μας υπενθυμίζει ότι ίσως κι εκείνη να είχε όνειρα και προσδοκίες για τη ζωή της...
Η παράσταση ολοκληρώνεται και καταφέρνει να δημιουργήσει γόνιμα ερωτήματα στον θεατή σχετικά με την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας και την αξία των γυναικών αυτών των διάσημων ανδρών. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την προσφορά του Freud στην ψυχανάλυση και την ψυχολογία. Κανείς δεν μπορεί να απαρνηθεί τον Μαρξ, και αναντίρρητα, κανείς δεν τολμά να παραλείψει τον Σωκράτη σε μία συζήτηση περί φιλοσοφίας. Όλοι τους προσέφεραν στην ανθρωπότητα και ο καθένας μεγαλούργησε στον τομέα του.
Ποιος αναφέρει όμως τις γυναίκες που βρίσκονταν για δεκάδες χρόνια στη σκιά αυτών των ανδρών;
Μήπως η ιστορία δε θα ήταν η ίδια αν δεν υπήρχαν αυτές οι γυναίκες σύντροφοι και σύμμαχοι των ανδρών; Και τέλος: ποιο είναι το κοινό στοιχείο μεταξύ αυτών των γυναικών; Όλα αυτά τα ερωτήματα και πολλά άλλα απαντώνται σε ένα βαγόνι τρένου, σε μία αλληλεπίδραση σχεδόν 1:1 με τους ηθοποιούς που οδηγεί σε ένα όμορφο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που αξίζει την προσοχή μας
Μαρία Ουρανία Καραμέτα
Επί πτυχίω Φοιτήτρια Τμήματος Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ