Interview: Είχε δίκιο η Κλυταιμνήστρα; Η Ιωάννα Παππά αποκλειστικά στο We Love Theater

Οδεύοντας προς το τέλος της καλοκαιρινής, θεατρικής σεζόν, μία από τις πιο πολυσυζητημένες παραστάσεις θα έπρεπε να ειπωθεί ότι ήταν η ''Ηλέκτρα'' του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου.

Η αρχαία αυτή τραγωδία, σκηνοθετημένη από καλλιτέχνη, που για πρώτη φορά αναλαμβάνει τη σκηνική αποτύπωση έργου αρχαιοελληνικού δράματος, περιόδευσε φέτος αυτήν τη χρονιά σε όλη την Ελλάδα, ενώ συμμετείχε και στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, διαγράφοντας καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία.

Για τη συμμετοχή της στην εν λόγω παράσταση, αλλά και για τα νέα, μελλοντικά της πλάνα, τη χαρά και τιμή είχαμε στο welovetheater.gr να συνομιλήσουμε με μια πολυσχιδή και πολυδύναμη ηθοποιό, που γνωρίζει με τον δικό της, αυθεντικό τρόπο, να εξερευνά παθιασμένα, ως ερμηνεύτρια, μυσταγωγικές υποθέσεις του ''Σοφοκλικού'' σύμπαντος, έως και ευτράπελα μεγάλων εντάσεων από τον ''κόσμο'' του Μολιέρου: την Ιωάννα Παππά.

Φέτος, συμμετείχατε στην ''Ηλέκτρα'' του Σοφοκλή, που ταξίδεψε σε κάθε άκρη της Ελλάδας, με αποκορύφωμα την πρεμιέρα στην Επίδαυρο, σημειώνοντας απανωτά ''sold-outs''. Τι συναισθήματα κυριαρχούν για την εν λόγω συνύπαρξη;

Η αλήθεια είναι ότι η αποδοχή του κοινού είναι πάρα πολύ μεγάλη. Στο διήμερο των παραστάσεών μας στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, ζήσαμε ένα πολύ ενθουσιώδες κοινό, παρ' όλο που στην Επίδαυρο ήταν η πρεμιέρα μας και υπήρχε το στρες της πρώτης παρουσίασης και η αγωνία για το αποτέλεσμα και λόγω του χώρου αυτού καθεαυτόν αλλά και γιατί πάντα μια πρεμιέρα θέτει μια έντονη συνθήκη για τους ηθοποιούς. Ο ενθουσιασμός και η συγκίνηση του κοινού ήταν, φυσικά, ό,τι καλύτερο μπορούσε να μας συμβεί. Έτσι συνεχίστηκε για εμάς και η υπόλοιπη περιοδεία. Αυτή η παράσταση αρέσει με έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο, σχετικά με το οποίο υποθέτω ότι βασικός παράγοντας είναι η ανθρώπινη προσέγγιση, που γίνεται από τον σκηνοθέτη και τον θίασο, απέναντι στον μύθο και σε αυτό το έργο, που ανήκει στην κατηγορία του αρχαίου δράματος. Αυτή η προσέγγιση υπήρχε από την περίοδο των προβών και των αυτοσχεδιασμών, προκύπτοντας ως αποτέλεσμα ολικό για την παράσταση. Ίσως αυτό φέρνει το έργο πιο κοντά στον θεατή και τρόπον τινά ταυτίζεται ο τελευταίος με την ιστορία. Ένα από τα συνηθέστερα σχόλια, που λαμβάναμε, μετά το τέλος αυτών των παραστάσεων και θεωρώ σημαντικό, είναι το ότι οι θεατές άκουγαν πολύ καθαρά το κείμενο, μπορώντας να αναγνωρίσουν την αξία του. Καταλύτης σε αυτό στάθηκε η μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, που έγινε για την παράσταση και εξυπηρέτησε τον στόχο του Δημήτρη Τάρλοου η παράσταση να έχει ποιητικό λόγο.

Το μυστήριο του αρχαίου λόγου και των κειμένων αυτών αφορά, αδιαμφισβήτητα, στη μοναδική τους αμεσότητα. Πόσο κερδισμένος μπορεί να καταστεί ο άνθρωπος, ύστερα από την επαφή του με τον συγκεκριμένο λόγο, είτε μέσω της ανάγνωσής του είτε μέσω της σκηνικής του θέασης;

Η ελληνική γλώσσα έχει, ως χαρακτηριστικό της, το γεγονός ότι κάθε λέξη ενέχει δύναμη και εύρος πολυεπίπεδης κατανόησης. Ειδικά όταν πρόκειται για σπουδαία κείμενα, είναι σαν να δημιουργείται ένας παράλληλος, νοηματικός ''χώρος'', πολύ ζωντανός. Εγώ έχω κάνει και παράσταση με κείμενο του Βιζυηνού στην καθαρεύουσα, που θεωρείται μια όχι ''ζωντανή'' γλώσσα, αλλά, παρ' όλα αυτά, εγώ ένιωσα το αντίθετο: ο λόγος είναι πολύ ισχυρός, στην περίπτωση της δικής μας γλώσσας, ακριβώς επειδή υπάρχει αυτό το σημασιολογικό εύρος. Ιδιαίτερα όσοι γνωρίζουν την αρχαία ελληνική, εκεί πια το πεδίο είναι ανεξάντλητο. Αυτό επιβεβαιώνει τη δυσκολία μετάφρασης έργων, όπως η ''Ηλέκτρα''.

Στο σκηνοθετικό του σημείωμα, ο Δημήτρης Τάρλοου γράφει για την επίμονη προσπάθεια των ανθρώπων να ποιήσουν μόνοι τους την κάθαρση, με κάθε κόστος και μέσο. Το ηχηρό παράδειγμα της οικογένειας των Ατρειδών πόσο ''τραντάζει'' την εποχή του σήμερα;

Έχουμε μια ιστορία, που βασίζεται στα θέματα της εκδίκησης και της ασυγχωρησίας, με έναν ''κύκλο'' αίματος να πρωτοστατεί, στον οποίο συντελούνται φόνοι, στο όνομα της δικαιοσύνης, που δυστυχώς, βιώνουμε ακόμα και σήμερα. Σε αυτό το πλαίσιο, ποτέ δεν υπάρχει αποτέλεσμα και πάντοτε τα θύματα γίνονται θύτες. Ο άνθρωπος οδηγείται, έτσι, στην τερατοποίηση και αποκτήνωσή του. Εμείς εστιάσαμε στον ''πυρήνα'' των οικογενειακών αυτών σχέσεων, δηλαδή στη δυναμική των σχέσεων ''άνδρας-γυναίκα'', ''γιος-μητέρα'', ''κόρη-μητέρα'' και στη σχέση μεταξύ αδελφών. Θέλαμε να φέρουμε στην επιφάνεια τα ανομολόγητα και όσα δεν παραδεχόμαστε ότι συμβαίνουν στα πλαίσια μιας ανθρώπινης σχέσης, γιατί ντρεπόμαστε. Οι συγκεκριμένες σχέσεις τέτοιου βάθους, όπως μεταξύ μελών μιας οικογένειας, έχουν δημιουργήσει τραύματα και, όταν ντρεπόμαστε για το τραύμα μας, φοβόμαστε να το αντιμετωπίσουμε. Όλα αυτά θέλαμε να πάψουν να είναι ανομολόγητα και να ομολογηθούν με έναν τρόπο, σκηνικά μιλώντας. Στη δική μου περίπτωση, μαζί με τη Λουκία Μιχαλοπούλου, που υποδύθηκε την Ηλέκτρα, δικός μου στόχος, που προέκυψε, μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς, ήταν το να φανεί πόσο αδιαχώριστη είναι η αγάπη από το μίσος σε αυτήν την πυρηνική σχέση της μητέρας Κλυταιμνήστρας και της κόρης Ηλέκτρας. Κανένα από τα δύο συναισθήματα δεν υπερτερεί και ότι ζουν μαζί, με έναν τρόπο. Αντίστοιχα, συνδυάστηκε ο πόνος για τον υποτιθέμενο χαμό του γιου της Κλυταιμνήστρας, Ορέστη, με την παράλληλη ικανοποίηση, μιας και η συμφορά του θανάτου του παιδιού της σήμαινε τον θάνατο του τιμωρού της, βάσει του χρησμού, με αποτέλεσμα να αισθανθεί την ηδονή της απελευθέρωσής της. Ο στόχος ήταν πώς δύο τόσο αντιθετικά στοιχεία θα μπορούσαν να συνυπάρξουν σκηνικά.

Ερμηνεύετε την Κλυταιμνήστρα, τον ρόλο, που είχατε ενσαρκώσει παλαιότερα στην ''Ιφιγένεια εν Αυλίδι'' του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία του Θέμη Μουμουλίδη. Πώς είναι η διαδικασία του να υποδύεστε εκ νέου τον ίδιο ρόλο, αλλά σε διαφορετική χρονική του στιγμή και με την αφήγηση άλλου συγγραφέα; Εντέλει, την τόσο αμφιλεγόμενη Κλυταιμνήστρα τι την σφυρηλάτησε;

Για εμένα, ένας χαρακτήρας καθορίζεται από τις πράξεις του και από το τι του έχει συμβεί από τα υπόλοιπα πρόσωπα της ιστορίας του.

Και στα δύο έργα, για εμένα η Κλυταιμνήστρα είχε δίκιο!

Τόσο στο έργο του Ευριπίδη, όσο και στου Σοφοκλή, όλα όσα της έχουν προκληθεί οφείλονται στον άνδρα και πατέρα των παιδιών της, τον Αγαμέμνονα. Ο πόνος, η ματαίωση και η οργή, που νιώθει και την οδήγησαν στο να τον σκοτώσει, για να τον εκδικηθεί. Από εκεί και πέρα, πιστεύω ότι, και στις δύο εκδοχές αυτού του προσώπου, το γεγονός ότι είναι μητέρα είναι ο βασικός άξονας. Είναι βασίλισσα, μια πολύ δυνατή προσωπικότητα, που έχει, όμως, ένα χρέος να κρατηθεί στην εξουσία, χωρίς να μπορεί να κάνει πίσω. Προσπαθώντας, λοιπόν, να διεκδικήσει την προσωπική της αξιοπρέπεια και την προσωπική της ελευθερία, θέλει να διεκδικήσει και αυτό που πιστεύει ότι είναι σωστό. Ακριβώς επειδή η σχέση της με την Ηλέκτρα είναι τόσο πολύπλοκη και κατακρίνεται, καθ' όλη τη διάρκεια του έργου, τόσο από την Ηλέκτρα, όσο και από τον Χορό, η πρώτη αίσθηση είναι ότι πρόκειται για ένα φαύλο πρόσωπο. Όμως, πολύς κόσμος έρχεται μετά την παράσταση και μου λένε ότι αυτό που τους ενθουσιάζει στη δική μου προσέγγιση είναι ακριβώς το γεγονός ότι δε βλέπουν ένα φαύλο πρόσωπο, αλλά ένα πρόσωπο, που πονάει, που μπορεί να αγαπάει και που έχει μια ευαισθησία που συγκινεί και είναι μη αναμενόμενη για τον συγκεκριμένο χαρακτήρα και το συγκεκριμένο έργο. Αυτό, ως ένα βαθμό, θεωρώ ως μια μικρή επιτυχία. Γενικώς, εγώ πιστεύω ότι είναι ωραίο οι σκηνοθετικές και ερμηνευτικές προσεγγίσεις να εκπλήσσουν τον θεατή. Για εμένα, αυτό αποτελεί ζητούμενό μου. Δε με ενδιαφέρει να βαδίσω σε έναν ''δρόμο'', ο οποίος έχει περπατηθεί. Ενδιαφέρομαι να κάνω τη δική μου ανάγνωση και να συνδεθώ με έναν χαρακτήρα και με το έργο του σε πολύ προσωπικό επίπεδο, ώστε να είναι η προσωπική μου ''φωνή'', μέσα από αυτό.

Έχετε ήδη ανακοινώσει τα επόμενα, καλλιτεχνικά σχέδιά σας, μετά την ''Ηλέκτρα'': συμμετέχετε σε μία ταινία μικρού μήκους, που πρόκειται να προβληθεί, αλλά και σε μία χειμερινή, εντελώς διαφορετική παράσταση. Τι έχετε να μας αναφέρετε, περί αυτών;

Πρόσφατα, ξεκινήσαμε πρόβες για την κωμωδία ''Ο Ταρτούφος'' του Μολιέρου, που θα παίζεται, από τις 7 Νοεμβρίου, στο θέατρο ''Αλκυονίς'', σε σκηνοθεσία Έλενας Μαυρίδου. Συμπρωταγωνιστώ με τον Γιάννη Τσορτέκη και είναι μεγάλη μου χαρά το γεγονός ότι θα βρεθούμε μαζί επί σκηνής. Γνωριστήκαμε φέτος στα γυρίσματα της σειράς ''Άγιος Έρωτας'' και είναι ένα καταπληκτικό παιδί, ένας πολύ καλός συνεργάτης. Ανυπομονώ να ξεκινήσει η παράσταση, η οποία θα διαρκέσει όλη τη θεατρική σεζόν και απαρτίζεται από πολύ αξιόλογους συντελεστές. Όσον αφορά στον κινηματογράφο, θα κυκλοφορήσει η ταινία μικρού μήκους ''THE MASSAGIST'', σε σκηνοθεσία του Iasonas Sigma, η οποία γυρίστηκε πριν από δύο χρόνια (δυστυχώς, τα πράγματα στο σινεμά παίρνουν πολύ χρόνο, για να πραγματοποιηθούν) και περιμένουμε τι ανταπόκριση θα έχει τώρα, με τη συμμετοχή του σε διεθνές, κινηματογραφικό φεστιβάλ.

Ευχαριστούμε την Ιωάννα Παππά για αυτή τη συνέντευξη! Κάθε επιτυχία στη νέα, θεατρική σεζόν!

Απόστολος Ιωαννίδης

Πληροφορίες για την παράσταση