Review: «Ηλέκτρα» | Το πένθος της ταιριάζει… Η εκδίκηση;

Την προηγούμενη εβδομάδα, παρακολουθήσαμε την παράσταση «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή στο θέατρο Βράχων σε σκηνοθεσία του καλλιτεχνικού διευθυντή του θεάτρου Πορεία, Δημήτρη Τάρλοου. Ο Δημήτρης Τάρλοου στην πρώτη του Επιδαύρια σκηνοθεσία επέλεξε την λιγότερο γνωστή στο κοινό τραγωδία «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή και παρουσίασε μια πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση.

Η Ηλέκτρα βρίσκεται στο Άργος κατηγορώντας τη μητέρα της και τον Αίγισθο για τη δολοφονία του πατέρα της, του Αγαμέμνονα. Η αδελφή της, η Χρυσόθεμις, παρ’ ότι συμμερίζεται το θρήνο της και την επιθυμία της να επιστρέψει ο αδελφός τους, ο Ορέστης, και να πάρει εκδίκηση, είναι πιο συγκαταβατική ως προς τη συμπεριφορά της απέναντι στη μητέρα τους. Ο Ορέστης, που επιστρέφει στο Άργος με τη βοήθεια του Παιδαγωγού που τον φυγάδευσε και του φίλου του Πυλάδη, αναγνωρίζει την Ηλέκτρα και μη μπορώντας να συγκρατήσει τα συναισθήματα συμπόνοιας, ακούγοντάς την να θρηνεί για τον υποτιθέμενο θάνατό του, της αποκαλύπτει την ταυτότητά του. Μαζί προσεύχονται για εκδίκηση και ο Ορέστης με τη βοήθεια του Παιδαγωγού την πραγματοποιεί.

Ο Ορέστης έρχεται στο Άργος με έναν σκοπό και με σχέδιο. Αυτός είναι να υλοποιηθεί ο χρησμός του Απόλλωνα, να σκοτώσει τη μητέρα τους και τον Αίγισθο. Το σχέδιό του είναι να παρουσιάσει ως αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι ο ίδιος πέθανε, προκειμένου να μπορεί να εισχωρήσει ελεύθερα και ακίνδυνα στο παλάτι. Μόνο η Ηλέκτρα και ο θρήνος της στο άκουσμα του «θανάτου» του τον βγάζουν από το "δρόμο" της εκδίκησης και του χρησμού.

Η Λουκία Μιχαλοπούλου ήταν μια Ηλέκτρα δυναμική, αλλά κυρίως τσακισμένη από το συνεχή θρήνο και την προσμονή της εκδίκησης – λύτρωσής της μέσω του Ορέστη. Ένα πληγωμένο ζώο που μόνο ο Ορέστης μπορεί να ηρεμήσει. Και όταν έρχεται η είδηση του «θανάτου» του, διαλύεται και η παραμικρή ελπίδα που είχε να ηρεμήσει. Το τελειωτικό χτύπημα που την εξαντλεί και φτάνει το θρήνο της στο αποκορύφωμα.

Ο Αναστάσης Ροϊλός ήταν ένας Ορέστης γειωμένος, εξισορροπιστής του χάους. Ήρθε για να επαναφέρει την τάξη, θα μπορούσαμε να πούμε. Δεν έχει αμφιβολία για τους σκοπούς του και είναι καθαρός απέναντι σε αυτούς. Μόνο η Ηλέκτρα τον "αποσυντονίζει", γι’ αυτό και της αποκαλύπτεται. Ο Αναστάσης Ροϊλός απέδωσε αυτά τα στοιχεία στην ερμηνεία του κάνοντάς τον την καλύτερη επιλογή στα μάτια μου.

Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στη σκηνή της αναγνώρισης των δύο αδελφών! Όσες σκηνές αναγνώρισης έχω δει σε αρχαίες τραγωδίες ανά τα χρόνια (και δεν είναι λίγες), όλες έφταναν σε συναισθηματική κορύφωση και ένα σπαρακτικό με έντονο το στοιχείο της χαράς του σμήγματος των αδελφών κλάμα. Αυτή δεν ήταν έτσι. Ήταν μια γλυκιά ανάσα… Ο Ορέστης μαλάκωσε την αγριεμένη και ραγισμένη από το θρήνο ψυχή της Ηλέκτρας. Ο Αναστάσης Ροϊλός και η Λουκία Μιχαλοπούλου μαλάκωσαν τις δικές μας ψυχές… Τρυφερή στιγμή, ξεχωριστή, συγκινητική αποτύπωση και σκηνή, που θα θυμάμαι για καιρό…

Ο Πυλάδης του Περικλή Σιούντα δεν έχει λόγια, είναι ο σιωπηλός ακόλουθος και πιστός φίλος του Ορέστη. Το alter ego του, η ψυχή του και ο νους του ιδίως σε σκηνές που το σώμα του Ορέστη απουσιάζει από τη σκηνή.

Η Ιωάννα Παππά απέδωσε τις συγκρουσιακές σχέσεις που αναδεικνύονται στο έργο μεταξύ Ηλέκτρας και Κλυταιμνήστρας. Στέκομαι και σε κάτι ακόμα, ιδιαίτερα συμβολικό. Η παράσταση ξεκινάει με την είσοδο του Ορέστη, ο οποίος βλέπει τη μητέρα του να βγαίνει από το παλάτι με μια ασπίδα. Εκ πρώτης όψεως, το θεώρησα ως "όραμά" του, ως προοικονομία για τη συνέχεια που όλοι ξέρουμε. Με εξέπληξε το γεγονός ότι αρκετά αργότερα, ο ίδιος ο Ορέστης έκανε την ίδια ακριβώς κίνηση και διαδρομή λίγο πριν τη δολοφονία του Αίγισθου. Μόνο που στην ασπίδα υπήρχε το κεφάλι της Κλυταιμνήστρας. Το τέλος της τυραννίας της Κλυταιμνήστρας και απέναντι στον Αίγισθο, καθώς η ίδια τον καθοδηγεί, και απέναντι στα παιδιά της. Ο Ορέστης με αυτή τη δολοφονία αποτινάσσει και την όποια μορφή τυραννικής εξουσίας είχε επιβάλλει η μητέρα του και μπαίνει στο παλάτι ως ο νέος βασιλιάς. Χωρίς την Ηλέκτρα, την αδελφή του. Είναι αυτή η λύτρωσή της και η λύτρωσή τους;

Προτιμώ να κλείσω με τη φράση που κλείνει και το ίδιο το έργο… «Αμέσως πρέπει όλοι να τιμωρούνται. Αλλιώς το άδικο δεν θα γινόταν νόμος». Μακάρι αυτό να το ακούσουν αυτοί που πρέπει…

Ανδρονίκη Προκόπη

Πληροφορίες για την παράσταση