Review: Οφείλουμε πολλά στο «Prima Facie»

Στο θέατρο Πορεία, παρακολούθησα τη συγκλονιστική παράσταση «Prima Facie» σε κείμενο της Suzie Miller, σκηνοθεσία Γιώργου Οικονόμου και με τη Λένα Παπαληγούρα στο ρόλο της Tessa Ensler.

Η Tessa είναι μια νέα και λαμπρή δικηγόρος, εθισμένη στη νίκη. Έχει σφυρηλατήσει όλη την καριέρα της με απόλυτη αποφασιστικότητα, φροντίζοντας να ξεπεράσει την καταγωγή της από την εργατική τάξη, για να μπορέσει να φτάσει στην κορυφή του παιχνιδιού. Και πάντα τα καταφέρνει. Ξέρει καλά πως σε ένα ανδροκρατούμενο και βαθιά συντηρητικό σύστημα, το «ποιον ξέρεις» και το «από που κατάγεσαι» είναι εξίσου σημαντικό με το «ποιος είσαι». Δουλεύοντας σκληρά κάθε της υπόθεση, έχει εξελιχθεί σε κορυφαία συνήγορο υπεράσπισης. Και, καθοδηγούμενη από την πίστη της στο νομικό πλαίσιο και στο δικαίωμα για δίκαιες δίκες, δεν υπάρχει τίποτα που να αγαπά η Tessa περισσότερο από τη συγκίνηση που της χαρίζει το να αθωώνει πελάτες. Ένα βράδυ, ένα ραντεβού με έναν συνάδελφό της πάει τρομερά στραβά. Και η απρόσμενη τροπή των γεγονότων μετατοπίζει την ηρωίδα στην άλλη πλευρά του μαρτυρίου.

Πώς μπορεί να αλλάξει όλη σου η ζωή και η κοσμοθεωρία σου, οι αξίες και τα πιστεύω σου σε μια στιγμή μετά από ένα τραγικό γεγονός... Από τότε που είδα την παράσταση, σκέφτομαι το ηθικό σχήμα: Ύβρις – Άτη – Νέμεσις – Τίσις. Θα σταθώ στη Νέμεσιν, δηλαδή στη δικαιοσύνη. Όλο το έργο είναι η ζωή της δικηγόρου Tessa Ensler πριν και μετά τη σεξουαλική κακοποίησή της. Πώς αξιοποιούσε τους νόμους και τα παραθυράκια τους, κατά φοβερή σύμπτωση υπερασπιζόμενη θύτες σεξουαλικής κακοποίησης, και πώς αυτά τα «παιχνίδια» εν τέλει δεν την προστατεύουν. Έπαιζε με τις λέξεις και το μυαλό των μαρτύρων και των κατήγορων και τώρα ένας άλλος δικηγόρος παίζει με το δικό της. Περνώντας όλο το μαρτύριο της κατάθεσης στην αστυνομία, της ιατροδικαστικής εξέτασης, των εμποδίων του συστήματος, μπαίνει για πρώτη φορά στη θέση όλων αυτών των γυναικών με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη σε δίκες, κάνοντας απλά τη δουλειά της...

«Πρέπει να αποδείξεις ότι ο θύτης νόμιζε ότι υπήρχε συναίνεση».

Πώς αποδεικνύεται η συναίνεση; Η Tessa το δήλωσε, το φώναξε ότι δεν ήθελε. Αλλά τι γίνεται με τη σιωπή, όταν το θύμα σωπαίνει, σφίγγει τα δόντια μέχρι να τελειώσει το μαρτύριο; «Τα όχι μιας γυναίκας δεν είναι καθόλου θολά!». Ας μας πουν οι δικαστές και οι εισαγγελείς, που υπηρετούν τη Νέμεσιν, πώς αποδεικνύεται αυτό το έγκλημα; Και πώς σταματούν τον επόμενο επίδοξο βιαστή από το να νομίζει ότι θα μείνει ατιμώρητος για πάντα;

Δεν έχω να πω πολλά για την ερμηνεία της Λένας Παπαληγούρα. Μια λέξη θα χρησιμοποιήσω. Ήταν σπαρακτική! Από τις λίγες φορές που σηκώθηκα τελευταία από το κάθισμά μου και βγήκα τελευταία από το θέατρο. Επίσης αυτό το έργο, έτσι όπως στήθηκε, μου απέδειξε μια απ' τις πολλές δυνάμεις του θεάτρου. Την αίσθηση ότι στο κοινό δεν είσαι μόνος σου, την αίσθηση της κοινότητας με ανθρώπους που δε γνωρίζεις και ίσως να μη γνωρίσεις ποτέ. Κι όμως, εκείνη τη στιγμή έχετε ένα κοινό βίωμα, αλλά ίσως να έχετε κι άλλα και να μην το γνωρίζει κανείς σας...

Το «Prima Facie» άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης αντιμετωπίζει τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Ναι, η τέχνη μπορεί να κινητοποιήσει, να αλλάξει τον κόσμο. Ας κάνουμε κάτι όλοι γι’ αυτό...

Ανδρονίκη Προκόπη

Πληροφορίες για την παράσταση