Το σκηνικό: Ένα αποπνικτικό δωμάτιο, μια τυπική σοφίτα του Παρισιού, συνήθης τόπος κατοικίας μοναχικών ατόμων, με πενιχρά εισοδήματα. Σ’ αυτό το σκηνικό, εισέρχεται η Μαρί. Η εμφάνισή της ταιριάζει απόλυτα με το χώρο, αλλά το χαμόγελο που κρέμεται στα χείλη της ακροβατεί ανάμεσα στο να είναι λαμπερό αλλά και αμήχανα θλιμμένο. Αυτή η αντίφαση διατρέχει ολόκληρο το έργο, που – αν δεν διέθετε ένα καθόλα διαβρωτικό χιούμορ – θα μπορούσε άνετα να εξελιχθεί σε δράμα ενός χαρακτήρα σε απόλυτη μοναξιά.
Η μοναξιά
Η μοναξιά! Ο μοναχικός άνθρωπος κι ο κόσμος. Τούτος είναι ο κύριος άξονας του έργου. Καθώς παρακολουθούμε την γλυκύτατη Μαρί να μας διηγείται την ιστορία της – πότε με αφέλεια, πότε με χιούμορ, πότε με μια θλίψη που μάταια προσπαθεί να κρύψει – περνούν μπροστά από τα μάτια μας ένα σωρό γνώριμοι άνθρωποι και καταστάσεις.
Κι ενώ η απόλυτη μοναξιά κι η θλίψη του όντος μέσα στην χαοτική κι «αυτιστική» μεγαλούπολη είναι τόσο πηχτά αισθητές που σχεδόν κόβονται με το μαχαίρι, οι καταστάσεις είναι παράλληλα τόσο κωμικές που στο τέλος καταλήγεις να γελάς γλυκόπικρα. Βρίσκουμε μέσα σ’ αυτές κομμάτια γνωστά, οικεία, τόσο από τον περίγυρό μας όσο και από τον ίδιο μας τον εαυτό.
Με μια ενδιαφέρουσα διαβάθμιση του κειμένου, βλέπουμε την εναλλαγή των συναισθημάτων ενός ανθρώπου που βιώνει τη μοναξιά, όχι από επιλογή αλλά επειδή έτσι συνέβη. Η Μαρί ξεκινά να διηγείται αναλογιζόμενη τα γεγονότα που την οδήγησαν να μείνει μόνη της στη ζωή. Στη συνέχεια μας συστήνει την μοναδική συντροφιά της, το σκύλο της και τη γάτα της, που όμως κι αυτά μοιάζουν άυλα, πλάσματα της φαντασίας της. Κι ύστερα έρχονται τα μυριάδες «αν» που στοιχειώνουν κάθε άνθρωπο. Αν δεν είχε γίνει αυτό, αν ίσως είχε συμβεί το άλλο… Κι έπειτα αναδύονται οι άμυνες που αναπτύσσουν τα όντα για ν’ αντέξουν αυτό που δεν αντέχεται. Το βλέμμα αποσύρεται από τον εαυτό και καρφώνεται κουτσομπολίστικα, επικριτικά, στους άλλους ομοίους της Μαρί, τις γυναίκες του μόχθου που κατοικούν στις διπλανές σοφίτες ή στους αστούς νοικοκυραίους τους οποίους υπηρετεί. Μια λεπτοκεντημένη ανατομία του «μικρού εαυτού» που φέρουμε όλοι εντός μας και που απλά περιμένει την κατάλληλη συνθήκη για ν’ αναδυθεί.
Κρίσεις και επικρίσεις
Ο συγγραφέας βλέπει με πολύ συμπάθεια τη ηρωΐδα του και συνεγείρει την ίδια συμπάθεια και στον θεατή, με αποτέλεσμα να μην υψώνονται άμυνες, κι έτσι ο καθένας από εμάς να μπορεί να δει θραύσματα του δικού του εαυτού στα θραύσματα της ύπαρξης της Μαρί. Είναι άλλωστε τόσο εύκολο να ψάχνουμε έξω από εμάς τον υπαίτιο για την δύσκολη τύχη μας!
Αλλά, ακριβώς αυτή η τάση των ανθρώπων, να αποσύρουν το βλέμμα από τον εαυτό και, διασκεδάζοντας την ανείπωτη θλίψη τους, να παρατηρούν, να κρίνουν και να επικρίνουν(1) τους συνανθρώπους τους, οδηγεί συχνά και τους ίδιους να γίνονται θύματα όμοιων συμπεριφορών από τον περίγυρό τους, ενίοτε με ευτράπελα αποτελέσματα. Κάπως έτσι, η Μαρί στοχοποιείται από τους ενοίκους της πολυκατοικίας της κι αναγκάζεται να αμυνθεί. Στην διήγηση που ακολουθεί, βλέπουμε την μήνιν της κοινωνίας που αντιπαθεί το διαφορετικό, τον κατώτερο, αυτό της θυμίζει τη θλίψη της. Ένα φαινόμενο πιο συνηθισμένο απ’ όσο νομίζουμε. Βλέπουμε όμως και τον αγώνα για επιβίωση, για να μην χάσει το ελάχιστο που κατέχει ο εκάστοτε αδύναμος – την αποπνικτική σοφίτα εν προκειμένω – αλλά και την μνησικακία που γεννάται εντός του, όπου οι άλλοι χάνουν κι αυτοί το πρόσωπό τους και γίνονται «εχθροί». Με χαριτωμένη μικρότητα θ’ αμυνθεί, θα τους επιτεθεί, θα τους «την πει» με την πρώτη ευκαιρία.
Κι όλα αυτά γίνονται τόσο ανάλαφρα, τόσο χαριτωμένα, μ’ έναν διαβρωτικό αυτοσαρκασμό που αφοπλίζει, κάνοντάς μας να φεύγουμε από την παράσταση μ’ ένα γλυκόπικρο συναίσθημα κι ένα αμήχανο χαμόγελο, ακριβώς σαν αυτό της Μαρί στην πρώτη σκηνή του έργου. Και με την αίσθηση πως είδαμε μια σπουδαία ηθοποιό να ερμηνεύει μ’ έναν αραχνοΰφαντο τρόπο λεπταίσθητα συναισθήματα και καταστάσεις, καθιστώντας την μοναξιά μια γνώριμη απ’ τα παλιά.
Ευαγγελία Πολίτη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
(1) Βλ. άρθρο «Κρίσεις κι Επικρίσεις»
Παραστάσεις: Κάθε Κυριακή στις 6μ.μ.
Διάρκεια: 70’ λεπτά
Κρατήσεις θέσεων: 2130210339 & 6974674513
Εισιτήρια:10€ κανονικό, 8€ (γκρουπ, φοιτητές, άνεργοι)
Σημείο προπώλησης : Ticketsmaster
Πατησίων & Καυταντζόγλου 5
ΤΗΛ: 2130210339 / 6974674513
Πρωταγωνίστρια: Ελένη Παπαχρηστοπούλου
Κείμενο: Ζωρζ Μπρασσάι / Σκηνοθεσία: Ζαν – Πωλ Ντενιζόν
Μετάφραση-Διασκευή: Ελένη Παπαχρηστοπούλου
Σκηνικά-Κοστούμια: Ζαν – Πωλ Ντενιζόν / Φωτισμοί: Πασχάλης Τσέρνας
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιάννης Σταματίου / Φωτογραφία: Τούλα Ροδοπούλου
Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού