Interview: Η Κωνσταντίνα Νικολαΐδη μας μιλά για το θέατρο, τη δικαιοσύνη και την κοινωνία | «Άνθρωπος χωρίς όνομα» & «Οι 12 ένορκοι»
- Ανδρονίκη Προκόπη
- πριν από 56 λεπτά
- διαβάστηκε 3 λεπτά
Μου είναι δύσκολο να κάνω εισαγωγή για την Κωνσταντίνα Νικολαΐδη. Νομίζω, τόσα χρόνια οι δουλειές της μιλούν από μόνες τους. «Οι 12 ένορκοι», «Άνθρωπος χωρίς όνομα», «Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς», «Οι Άθλιοι», «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» είναι μερικές από τις σκηνοθεσίες της στο θέατρο που έχουν μαγέψει μικρούς και μεγάλους...
Με αφορμή λοιπόν δύο κλασικά έργα που συνεχίζονται και φέτος σε ξεχωριστά θέατρα, τον «Άνθρωπο χωρίς όνομα» (θέατρο Αποθήκη) και τους «12 ενόρκους» (θέατρο Αλκμήνη), συζητήσαμε για τα κοινά των έργων αυτών και την αξία τους στη σημερινή εποχή.
Τι σας εμπνέει στα έργα που επιλέγετε και τι συγκεκριμένα στο «Άνθρωπος χωρίς όνομα» και «Οι 12 ένορκοι» που συνεχίζονται και φέτος με μεγάλη επιτυχία;
Στα έργα που επιλέγω με εμπνέει η δυνατότητα που προσφέρουν στον θεατή για ηθική και πνευματική ανάταση και υπέρβαση. Όσο πιο μεγάλη αυτή η δυνατότητα τόσο περισσότερο ερωτεύομαι το έργο και τόσο περισσότερο με εμπνέει να ασχοληθώ μαζί του. Δεν με αφορά καμία σκηνοθετική δημιουργία όταν δεν έχει ως βάση της ένα σημαντικό κείμενο κι ένα πανανθρώπινο νόημα. Δεν κάνω θέατρο μόνο γιατί με ευχαριστεί. Το κάνω γιατί πιστεύω πως η Τέχνη έχει τη δύναμη να αναδιαμορφώσει και να αναγεννήσει την ψυχή του ανθρώπου. Μόνη -μα απαραίτητη- προϋπόθεση είναι να το θελήσει.
Τα δύο αυτά έργα έχουν στον πυρήνα τους και την αξία της δικαιοσύνης. Το κάθε ένα από αυτά την προσεγγίζει από άλλη σκοπιά. Πιστεύετε ότι καθρεπτίζουν τη σημερινή κοινωνία και τη σημερινή δικαιοσύνη και σε ποιο βαθμό;
Απόλυτα. Αυτό είναι που τα κάνει επίκαιρα και γι' αυτό μας αφορούν. Στους «12 ενόρκους» βλέπουμε από τη μία το πόσο αβίαστα βγάζουμε αυθαίρετα συμπεράσματα φτάνοντας στο σημείο να καταδικάσουμε έναν συνάνθρωπό μας, το πόσο πολύ φοβόμαστε να εναντιωθούμε στη γνώμη του άλλου, το πόσο εύκολα επηρεαζόμαστε από τη γνώμη των πολλών. Από την άλλη βλέπουμε την αξία του διαλόγου, το μεγαλείο της ελευθερίας της έκφρασης, τη σημαντικότητα του θάρρους της γνώμης και την αξία της αποδοχής της διαφορετικής αυτής γνώμης. Όσες φορές και να δω την παράσταση, βλέπω την κοινωνία του σήμερα και αυτό σε πολλά σημεία του έργου είναι απογοητευτικό. Στον «Άνθρωπο χωρίς όνομα» βλέπουμε πάλι μια μάχη υπέρ της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Η δικαιοσύνη είναι το βασικότερο κομμάτι της κοινωνίας και της ανθρωπότητας. Γι’ αυτό και είναι εξοργιστικό στις μέρες μας να βλέπουμε όλα όσα αδιαλείπτως συμβαίνουν στην ελληνική, αλλά και παγκόσμια «δυστυχώς» πραγματικότητα.
Ποιο είναι το διαχρονικό στοιχείο που σας αγγίζει περισσότερο σε αυτά τα έργα και θεωρείτε ότι ακουμπάει περισσότερο στο σήμερα;
Η αδικία. Και οι δύο πρωταγωνιστές αδικούνται, δίνουν μάχη για την αλήθεια, πληγώνονται, απογοητεύονται, μα συνεχίζουν. Αυτή την ανώτερη «ιδέα» προσφέρουν στον θεατή οι ήρωες αυτοί. Το ότι, παρά τον χλευασμό και τον παραγκωνισμό, εκείνοι βρίσκουν τη δύναμη και συνεχίζουν. Εύχομαι σήμερα οι λίγοι άνθρωποι -λίγοι είναι δυστυχώς- όπως ο Ένορκος νούμερο 8 και ο Συνταγματάρχης Σαμπέρ, να βρίσκουν μέσα τους τη δύναμη και να συνεχίζουν τον αγώνα τους. Είναι δύσκολος αυτός ο αγώνας. Το να βρεθεί ένας ηθικός άνθρωπος αντίπαλος με έναν διεφθαρμένο όχλο είναι βασανιστικό, τόσο γι’ αυτόν όσο και για την κοινωνία, γιατί το πιθανότερο είναι ότι αυτός θα χάσει τη μάχη και η ανθρωπότητα θα χάσει άλλη μία ασπίδα προστασίας από την αλλοτρίωσή της.
Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδρούσαν ή θα έβλεπαν τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα και δικαιοσύνη οι ήρωες των έργων αυτών;
Δεν βιώνουμε όλες οι χώρες και όλες οι κοινωνίες την ίδια πραγματικότητα. Είμαστε κοντά σε κάποια σημεία, αλλά έχουμε και μεγάλες διαφορές, ειδικά στο θέμα της δικαιοσύνης και της ελευθερίας. Οι ήρωες των έργων αυτών θα δρούσαν με τον ίδιο τρόπο και σήμερα. Θα εναντιώνονταν απέναντι στην αδικία και στην ανηθικότητα. Όπως, όμως, είπα και πριν ο αγώνας αυτός είναι βασανιστικός.
Πόσο εύκολο ή δύσκολο θεωρείτε ότι είναι να αλλάξετε την οπτική των ανθρώπων για τη δικαιοσύνη και για ανθρώπινες αξίες μέσα από το θέατρο ή έστω να τους δώσετε ένα ερέθισμα για αλλαγή; Είναι κάτι που επιδιώκετε ως σκηνοθέτρια μέσα από τα έργα που επιλέγετε;
Μπορεί μια σημαντική θεατρική εμπειρία να αλλάξει την οπτική του θεατή ή να δώσει ερεθίσματα, ναι. Πιστεύω όμως και ελπίζω σε κάτι περισσότερο όσον αφορά τη συγκεκριμένη τέχνη...
Πως το θέατρο είναι εδώ σαν ένας καλός, αληθινός φίλος.
Ένας φίλος που θα σε πάρει απ’ το χέρι και θα σε ταξιδέψει. Θα σου πει την αλήθεια, ίσως να σε μαλώσει και λίγο. Θα σε παρηγορήσει. Θα σε εμπνεύσει. Είναι ο φίλος μέσω του οποίου μπορείς και αντικρίζεις τον αληθινό εαυτό σου. Εκείνος που σε κάνει να γελάς και να συγκινείσαι. Εκείνος που σε κάνει να θυμάσαι και να αναθεωρείς. Εκείνος που ανοίγει την ψυχή σου. Σ’ αυτή την δυνατότητα του θεάτρου επιλέγω να πιστεύω, που είναι κάτι πολύ υψηλότερο από ερέθισμα ή αλλαγή οπτικής.
Σας ευχαριστώ θερμά για το χρόνο σας και την κουβέντα μας! Ελπίζω να τα ξαναπούμε σύντομα!
