Πριν λίγες ημέρες παρακολουθήσαμε την παράσταση "Vita Nova" στο ιστορικό ξενοδοχείο Μπάγκειον στην Ομόνοια. Το "Vita Nova" σε κείμενο του Simon Gleave και της Αλίκης Στενού και σκηνοθεσία της Αλίκης Στενού.
Μπαίνουμε στη μαγευτική κεντρική αίθουσα του ξενοδοχείου που αμέσως απο μόνη της σε κάνει να ονειρεύεσαι και να αναρωτιέσαι πως ήταν παλιά, ποιοί άνθρωποι έχουν περάσει απο εκεί, αν η Αθήνα ήταν η ίδια έξω απο το παράθυρο της. Είναι σαν την σάλα που χορεύει η Αναστασία το "Κάπου, κάποιο χειμώνα".
Το φθινοπωρινό βραδινό αεράκι φυσάει απάλα έξω απο τα παράθυρα, επικρατεί σχεδόν σκοτάδι και μπαίνει ο Νίκος Τουλιάτος. Η απώλεια και η σιωπή μετά απο αυτήν κατακλύζουν το χώρο. Έχει χαθεί η μητέρα, είναι σαν να χάνεται το κέντρο ισορροπίας της ψυχής. Μια μια μπαίνουν οι τρείς κοπέλες, απόκοσμα σαν αέρας, σαν πνεύματα. Η Κορίνα Κόκκαλη, η Δήμητρα Νταντή και η Αλίκη Στενού. Είναι οι τρείς μοίρες; Ξεδιπλώνουν το νήμα της ζωής σε ένα σημείο και το κόβουν στη συνέχεια. Ίσως είναι τα 3 φαντάσματα του Εμπενίζερ Σκρούτζ, το Παρελθόν, το Παρόν και το Μέλλον. Ο πάντα συμβολικός αριθμός τρία.
Η ατμόσφαιρα της παράστασης είναι απόκοσμη και μαγευτική. Τα κορίτσια κινούνται σαν ένα υπο την υπέροχη κινησιολογία της Κορίνας Κόκκαλη και φυσικά την αδιαμφισβήτητα θαυμάσια σκηνοθεσία της Αλίκης Στενού. Ο χώρος είναι σαν να φτιάχτηκε αποκλειστικά για αυτή την παράσταση. Και φυσικά δένει εκπληκτικά με τη μουσική του Νίκου Τουλιάτου. Χάνεις τον εαυτό σου και τον βρίσκεις ξανα (μάλλον) μέσα σε μια περίπου ώρα. Τα λόγια είναι περιττά για να περιγράψουν τα αισθήματα που δημιουργούνται.
Συνάντησα την Αλίκη Στενού, το πιο αξιαγάπητο πλάσμα, και θα σας μιλήσει με περισσότερες λεπτομέριες για την παράσταση της. Καλή ανάγνωση!
Αρχικά θα ήθελες να μας πείς λίγα λόγια για την παράσταση;
Πρόκειται για μια site specific παράσταση που αφηγείται την επομένη μια απώλειας, τις σκέψεις και τα συναισθήματα που αναδύονται σε έναν άνθρωπο κατά την επίσκεψή του στο οικογενειακό σπίτι του παρελθόντος. Το “Vita Nova” αποτελεί μια σκηνική σύνθεση λόγου, κίνησης και μουσικής, μιλά για την μετάβαση σε μια νέα πραγματικότητα και τα στάδια αυτής μέσα από εναλλασσόμενες ποιητικές εικόνες που αποτυπώνουν τον ψυχισμό του ανθρώπου που πενθεί, τη συνομιλία με τον εαυτό του αλλά και τη μητέρα του που έχει φύγει. Η σιωπή του κεντρικού προσώπου (Νίκου Τουλιάτου) που βιώνει αυτή την απώλεια συνδιαλέγεται με τον ακατάπαυστο λόγο και την κίνηση των τριών γυναικών (Κορίνα Κόκκαλη, Δήμητρα Νταντή και Αλίκη Στενού) που αποτελούν διαφορετικές εσωτερικές φωνές του αλλά και νεαρότερες εκδοχές της μητέρας του.
Από που εμπνεύστηκες όλες αυτές τις απόκοσμες και πανέμορφες εικόνες που παρουσιάζονται στην παράσταση;
Οι εικόνες γεννιούνταν όσο χτιζόταν το έργο. Κάποιες μου αποκαλύπτονταν στη διάρκεια της νύχτας, εκείνες τις ώρες που χαλαρώνει το μυαλό και καλπάζει η φαντασία. Άλλες στη διάρκεια των προβών ενώ δουλεύαμε κι έβλεπα πού μπορεί να πάει το έργο, και κάποιες στο σπίτι μετά τις πρόβες όταν διάβαζα ξανά το κείμενο ή ανέλυα μια πρόθεση και σκεφτόμουν πώς μπορεί αυτή να οπτικοποιηθεί. Ο χώρος επίσης του Μπάγκειον και η ατμόσφαιρά του ήταν πηγή έμπνευσης, η ανάπτυξη της παράστασης γινόταν πάντα σε χωρική σχέση με την αρχιτεκτονική του κτιρίου.
Η παράσταση ταίριαζε απόλυτα στο χώρο που εκτυλίχθηκε. Η ιδέα της παράστασης στο Μπάγκειον προϋπήρξε αυτής;
Δεν προϋπήρξε αλλά άπαξ κι έγινε η επιλογή του Μπάγκειον μετά δεν υπήρχε εναλλακτική που να μπορεί να συγκριθεί. Το Μπάγκειον έδωσε το πλαίσιο, αποτέλεσε τον καμβά πάνω στον οποίο τα λόγια του κειμένου άρχισαν να παίρνουν συγκεκριμένη μορφή. Το ύφος του χώρου αγκάλιαζε με μοναδικό τρόπο τα βασικά θέματα του έργου όπως η “απώλεια”, η ¨εγκατάλειψη”, η ¨μοναξιά” ή η “απουσία” και χάρισε στην παράσταση έναν ισχυρό παρτενέρ, τον 'έκτο παρτενέρ' θα λέγαμε, πέραν των τεσσάρων ανθρώπων επί σκηνής αλλά και της μουσικής που είναι πολύ παρούσα.
Πόσο σημαντική είναι η απώλεια μιας μητέρας;
Πιστεύω ότι είναι από τις ισχυρότερες απώλειες, από εκείνες που σε αποδομούν, που σου κλονίζουν τον άξονα και σε καλούν να ανασυνθέσεις τον εαυτό σου και τη ζωή σου για να μπορέσεις να ξανασηκωθείς και να προχωρήσεις. Η μητέρα αποτελεί από τα σημαντικότερα πρόσωπα στις ζωές των περισσότερων ανθρώπων υποθέτω, βασική αναφορά και στοιχείο σύστασης του ίδιου του εαυτού, έτσι που όταν χάνεται αυτή η αναφορά ως παρουσία, η μοναξιά και η εγκατάλειψη που νιώθει κανείς μπορεί να έχει τεράστιο μέγεθος.
Στην παράσταση ακούγεται πως «Η οργή προέρχεται από τη θλίψη». Πάντα έτσι είναι;
Η φράση αυτή είναι μια αναφορά στο έργο της Anne Carson “Grief Lessons: four plays by Euripides” όπου αναπτύσσει μια αλληλουχία σκέψεων ξεκινώντας από την ερώτηση “γιατί υπάρχει η τραγωδία;” και συνεχίζει λέγοντας “γιατί είμαστε γεμάτοι οργή. Και γιατί είμαστε γεμάτοι οργή; Γιατί είμαστε γεμάτοι θλίψη/πένθος (grief)...” Στη δικό μας έργο η οργή σχετίζεται με τα στάδια του πένθους, αποτελεί ένα από τα πέντε στάδιά από τα οποία περνά, με μη γραμμικό τρόπο ο άνθρωπος που πενθεί (άρνηση, θυμός, διαπραγμάτευση, κατάθλιψη, αποδοχή). Η οργή σίγουρα προέρχεται πάντα από κάτι, “δεν βρίσκεται στο κενό, ακολουθεί κάτι”, όπως λέγεται και στο κείμενο, και αυτό το κάτι είναι συχνά ένας μη εξωτερικευμένος πόνος, μια θλίψη που δεν μπορεί να επικοινωνηθεί με άλλον τρόπο εκείνη τη στιγμή παρά μόνο με μια ανεξέλεγκτη και βίαιη έκφραση θυμού, σαν μια διαμαρτυρία για το άδικο του πόνου που νιώθει κανείς, για το μη διαχειρίσιμο πένθος που κρύβεται από πίσω.
Θα μπορούσες να διαλέξεις μεταξύ σκηνοθεσίας και υποκριτικής; Προτιμάς ένα από τα δύο περισσότερο;
Η ερώτηση αυτή είναι δύσκολο να απαντηθεί μιας και τόσο η σκηνοθεσία όσο και η υποκριτική με τροφοδοτούν πολύ και τις αγαπώ εξίσου. Μέσα από τους διαφορετικούς ρόλους νιώθω μια πλήρωση, η σκηνοθεσία μου δίνει τη χαρά του να μπορώ να δημιουργήσω έναν ολόκληρο κόσμο και η υποκριτική του να μπορώ να τον γευτώ από μέσα. Και επειδή ο κόσμος του έργου συνεχίζει να πλουτίζει όσο τρέχουν οι παραστάσεις μου αρέσει να βιώνω τις αλλαγές εκ των έσω.
Αλίκη, σε ευχαριστώ πολύ και ελπίζω να τα ξαναπούμε σύντομα!