Την πρώτη νύχτα του Σεπτέμβρη, χιλιάδες Θεσσαλονικείς βρέθηκαν ακόμη μια φορά στο αγαπημένο θέατρο Δάσους, για να παρακολουθήσουν την παράσταση «Πλούτος» σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, επιλέγοντας έτσι να κλείσουν όμορφα το καλοκαίρι τους. Το θέατρο γέμισε από εντυπωσιακά σκηνικά, αγαπημένες μουσικές, χρώματα, αυθόρμητα γέλια, κάποιες από τις μεγάλες ιδέες του Αριστοφάνη και το δίλημμα "Να.. πλουτίσει κανείς ή να μην πλουτίσει;", που μας μετέφεραν ο ξεχωριστός θίασος της παράστασης. Σε αυτόν ανήκει και ο ταλαντούχος, νεαρός ηθοποιός Γιάννης Σύριος, ο οποίος στο έργο υποδύεται τον ρόλο του Καρίωνα και μίλησε μαζί μας για αυτή την μοναδική εμπειρία του.
Στην παράσταση «Πλούτος», έχεις τον ρόλο του Καρίωνα. Θέλεις να μας τον συστήσεις για να τον γνωρίσουμε λίγο; Θα συναντήσει κανείς πολλούς Καρίωνες στην εποχή μας;
Κοίταξε, νομίζω κατά βάση, θα συναντήσει κανείς κυρίως Καρίωνες, δυστυχώς ή και ευτυχώς. Είναι ένα παιδί της κοινωνίας εντελώς του σήμερα, από αυτά που κυμαίνονται εκεί στα 16 με 20. Είναι ας πούμε τα παιδιά που αράζουν στην πλατεία Συντάγματος, και με τα ηχεία τους είτε τραγουδάνε είτε χορεύουνε και κάπως φτιάχνουνε με τις παρέες τους ένα δικό τους παράλληλο σύμπαν. Αυτό από τη μια ακούγεται όμορφο και ρομαντικό, αλλά έχει πολύ αγριάδα, η οποία προέρχεται καθαρά από όλα αυτά που έχουν πάρει πίσω από την κοινωνία μας. Ίσως να είναι η δική τους επανάσταση, αλλά βασικά δεν θα τους έλεγα επαναστάτες γιατί δεν είναι. Είναι ουσιαστικά η αντίδραση αυτών των παιδιών στην ήδη σάπια κοινωνία που ζούμε, που αν έκανα φράση θα ήταν «Όλα σάπια είναι εδώ, οπότε εγώ θα τα σπάσω ακόμη περισσότερο». Απορρίπτουν μέσα τους κάθε ηθική αξία, κάθε ιδεολογία, κάθε ρομαντισμό. Έχουν το σκεπτικό ότι αυτά δεν πετύχανε και στο όνομα αυτών πολλοί άνθρωποι πάτησαν επάνω μας, γιατί προφανώς μιλάμε για παιδιά που προέρχονται από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.
Στην παράσταση παρουσιάζεται μια σκηνή όπου ο Χρεμύλος - που αναζητά τον πλούτο για να ευτυχήσει, με την Πενία διαμαχούν για το αν είναι πιο σωστό οι έντιμοι και άξιοι άνθρωποι να είναι πλούσιοι ή φτωχοί. Ακούγοντας τα επιχειρήματα και των δύο, ποιος σε έπεισε εσένα, ως Γιάννη, τελικά;
Λίγο με δυσκολεύει αυτή η ερώτηση γιατί δεν μπορώ να κρίνω εύκολα ούτε τη μία πλευρά, ούτε την άλλη. Δεν θα πω εύκολα πως είναι κακό να είσαι πλούσιος, γιατί το να μπορείς να έχεις μια οικονομική άνεση και να έχεις λύσει όχι μόνο τα προς τα ζην σου, αλλά να μπορείς να ζεις και άνετα, είναι ωραίο και κάτι θεμιτό από όλους. Ούτε κάτι κακό είναι ως σκέψη, ούτε περίεργο, όλοι το θέλουμε. Τώρα από την άλλη αυτό που λέει η Πενία, που αφορά το κομμάτι της εργασίας, έχει μια πολύ ανθρωπιστική βάση, η οποία ισχύει. Και οι δύο πλευρές έχουν ακρότητες. Η Πενία λέει ότι πρέπει όλοι να είμαστε φτωχοί για να μην σταματήσουμε να δουλεύουμε, γιατί αλλιώς θα σταματήσει να πηγαίνει και ο κόσμος μπροστά. Που είναι σωστό, αλλά αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να είμαστε πάμφτωχοι και να πεινάμε. Από την άλλη ο Χρεμύλος αντιδρά και λέει, τόσα χρόνια αυτό κάνω και τελικά δεν έχω κερδίσει τίποτα, τώρα θέλω να έχω χρυσάφι ατελείωτο. Ούτε αυτόν μπορώ να τον αδικήσω, είναι ένας βιοπαλαιστής, που πρέπει να στηρίξει ένα σπίτι, μια οικογένεια, τους ηλικιωμένους γονείς του όπως λέει και αυτός στο μονόλογο του. Κι αυτό είναι κάτι το οποίο στην εποχή που ζούμε είναι πάρα πολύ δύσκολο. Έχουμε καταντήσει να ζούμε για να δουλεύουμε και όχι το αντίθετο, οπότε λέει "επιτέλους θέλω να ζήσω, θέλω να μπορώ να χαμογελάσω, θέλω να μπορώ να προσφέρω στα παιδιά μου". Αυτό έχει μέσα του μια βαθιά αλήθεια που όλοι την δεχόμαστε. Το ζήτημα στην πραγματικότητα είναι πως το κακό δεν είναι να έχεις χρήματα. Αυτό παρουσιάζεται σε όλη την παράσταση και αναδεικνύεται σε αυτό το debate. Γιατί περί debate πρόκειται αυτή η σκηνή, είναι από τις λίγες που έχει γράψει έτσι ο Αριστοφάνης και από τις πιο ωραίες του κιόλας. Όλη η ουσία της σκηνής κρύβεται στο τέλος που κλείνει με την Πενία να λέει στον Χρεμύλο «είναι άλλο να είσαι πλούσιος κι άλλο να έχεις λεφτά». Γιατί ο πλούτος, το χρυσό, δεν είναι παρά ένα ορυκτό που προσφέρει η γη και τελικά οι άνθρωποι έχουμε καταντήσει αυτό το ορυκτό να το εκμεταλλευόμαστε με πολύ λάθος τρόπο. Έχουμε καταντήσει να κάνουμε αυτοσκοπό τον πλούτο και τον ναρκισσισμό που έχει μέσα αυτό, θέλοντας να δείξουμε ότι εμείς είμαστε καλύτεροι από τους άλλους, πιο πλούσιοι, χάνοντας την ουσία. Κάπου εκεί χάνεται και το παιχνίδι με τις ιδεολογίες και όσα είπαμε για την παρέα του Καρίωνα. Γιατί αυτή η παρέα αυτά τα πρότυπα έχει πλέον, ότι αυτοσκοπός είναι να γίνω πλούσιος και να έχω ένα ωραίο αμάξι και ένα γαμάτο σπίτι.
Ο Γιάννης Κακλέας έχει κάνει μια δική του διασκευή στην παράσταση που φέρνει το κείμενο στο τώρα, στο 2024. Θεωρείς πως με αντίστοιχες διασκευές οι αρχαίες παραστάσεις χάνουν από την αυθεντικότητα τους ή τους επιτρέπει να διατηρούνται στις γενιές όσο προσαρμόζονται στις συνθήκες της καθεμιάς;
Οφείλουμε να διαβάζουμε και να ξαναδιαβάζουμε τα έργα και να μπορούμε να φέρουμε και τις αναλογίες με το τώρα. Κάθε έργο έχει το δικό του περιεχόμενο και είναι διαφορετικά γραμμένο, οπότε δεν μπορώ να μιλήσω πολύ γενικά για αυτό, γιατί είναι πολύ σχετικό. Έχει να κάνει με το τι είδους διασκευή έχει συμβεί και με το πού αποσκοπεί η κάθε διασκευή. Σίγουρα είναι ζητούμενο ένα αρχαίο κείμενο να μπορεί να συνομιλήσει με το τώρα, γιατί αλλιώς δεν έχει νόημα. Αλλιώς μπορείς απλώς να το πάρεις από την βιβλιοθήκη και να το διαβάσεις. Η παράσταση είναι κάτι ζωντανό και, για να ζωντανέψει, πρέπει να συναντηθεί με αυτό που συμβαίνει τώρα, όπως αντίστοιχα και το τώρα να κάνει βήματα προς τα εκεί. Γιατί όλα αυτά τα κείμενα μιλάνε για μεγάλα πράγματα, που εμείς σήμερα δύσκολα μιλάμε για μεγάλα πράγματα. Συγκεκριμένα για τον Αριστοφάνη, στα έργα του κάνει σάτιρα και ειδικά στον "Πλούτο" κάνει μια αισχία σάτιρα. Η σάτιρα πάντα αφορά πράγματα που συμβαίνουν στο τώρα της κάθε εποχής, της κάθε κοινωνίας. Αν ανεβάζαμε τον Πλούτο αυτούσιο, πίστεψέ με, δε θα γέλαγε κανείς και κανείς δε θα καταλάβαινε τίποτα. Γιατί πολύ απλά υπάρχουνε μέσα αστεία και ατάκες που έχει γράψει ο Αριστοφάνης, που αφορούν πρόσωπα και καταστάσεις εκείνης της εποχής. Οπότε είναι κάπως αναπόφευκτο όταν ασχολείσαι, ειδικά με τον Αριστοφάνη, να πρέπει να προχωρήσεις σε μια διασκευή και σε μια καινούργια ανάγνωση, που δεν χάνει την ουσία όμως του πρωτότυπου. Αυτό είναι το ζητούμενο, να μη χαθεί η ουσία και τα μεγάλα θέματα, τα οποία προσφέρουν αυτά τα κείμενα.
Η παράσταση σας ακολούθησε περιοδεία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας με αποκορύφωμα την παρουσίαση της στην αρχαία Επίδαυρο. Πώς ήταν η εμπειρία αυτή της περιοδείας και ιδιαίτερα της Επιδαύρου για εσένα ως έναν νέο ακόμη ηθοποιό;
Η περιοδεία όλη ήταν κάτι πάρα πολύ όμορφο, ήταν σαν να ήμουνα σε μια συνεχόμενη εκδρομή. Γιατί είμαστε μια πολύ ωραία ομάδα, πολύ δεμένοι μεταξύ μας οπότε το διασκεδάσαμε πάρα πολύ. Και όπου πήγαμε, ήμασταν πολύ τυχεροί, γιατί ο κόσμος γέμιζε τα θέατρα και υποδεχόταν την παράσταση με πολλή αγάπη και ενθουσιασμό και αυτό δεν είναι κάτι που συνηθίζεται, οπότε ήταν πολύ όμορφο όλο το συναίσθημα. Τώρα συγκεκριμένα για την Επίδαυρο, ήταν κάτι μαγικό. Δεν θέλω να αναλωθώ σε μια μακροσκελή περιγραφή του τι ένιωσα, γιατί θα ήταν άδικο να περιγράψω την εμπειρία μου στην Επίδαυρο, μόνο τη στιγμή που έπαιζα. Η εμπειρία μου στην Επίδαυρο ξεκινάει από την πρώτη μέρα που μπήκαμε στο θέατρο και το είδαμε, μέχρι και την τελευταία παράσταση. Ήμασταν πέντε μέρες εκεί που όλες μαζί ήταν ένα ταξίδι για μένα που θα μείνει αξέχαστο και που σίγουρα κάτι μέσα μου το μετατόπισε πολύ βαθιά. Που αφορά πρώτα από όλα το θέατρο φυσικά, αλλά και πολλά άλλα θέματα. Αυτό που σκεφτόμουνα είναι ότι πραγματικά, εύχομαι κάθε νέος ηθοποιός να ζήσει σύντομα αυτή την εμπειρία. Είναι μια αίσθηση πολύ όμορφη, που αξίζει να την ζήσουν όλοι οι άνθρωποι που αγαπούν το θέατρο. Γιατί άμα δοθείς, σου δίνει πίσω κάτι πολύ γεμάτο.
Τι κρατάς εσύ σε προσωπικό επίπεδο από αυτή την παράσταση; Ποια στιγμή, ποιο νόημα είναι αυτό που σε έχει αγγίξει πιο βαθιά;
Αχ, είναι πολλές... Τον Αριστοφάνη τον ξέρουμε ως ένα κωμωδιογράφο ή ως έναν συγγραφέα που γράφει σάτιρα, έχει όμως βαθιά ποίηση μέσα. Είναι τρομερά ποιητικός και έχει μέσα στα κείμενά του, εικόνες και φράσεις που μπορούν να σου μείνουν χαραγμένες. Για να μην πολυλογώ, νομίζω είναι όλη η σκηνή Χρεμύλου και Πενίας, στην οποία με πιάνω πάντα μια στιγμή να είμαι μαζί με την Πενία και μια στιγμή να είμαι μαζί με τον Χρεμύλο. Και εκεί κάπου μπήκε ένα γερό δίλημμα μέσα μου, το οποίο μου γέννησε πάρα πολλές σκέψεις, αλλά νομίζω όντως πως η φράση που τα κλείνει όλα αυτά είναι αυτό που λέει η Πενία στο τέλος: «Είναι άλλο να έχεις λεφτά, και άλλο να είσαι πλούσιος». Αλλά... Σαν αστερίσκο, κάτι που αφορά όλη την παράσταση, όλο το έργο... Πρέπει να πω πως η συνάντησή μου με τον ρόλο του Καρίωνα, έτσι όπως τον αλλάξαμε, που κάναμε ότι είναι ένα σύγχρονο παιδί, δεν είναι δηλαδή ο δούλος όπως ήταν στο πρωτότυπο και όλης της παρέας του, η συνάντηση με αυτά τα παιδιά που αφορούν μια γενιά η οποία είναι πολύ κοντά μας, την βλέπουμε δηλαδή τώρα στους δρόμους, ήταν πολύ αποκαλυπτική! Γιατί δεν καταλάβαινα πολλά πράγματα από αυτά τα παιδιά και τώρα κατάλαβα. Ανεξάρτητα από το αν τελικά διαφωνώ ή συμφωνώ με την στάση τους, κατάλαβα...
Ευχαριστούμε πολύ τον Γιάννη Σύριο για την όμορφη κουβέντα μας και του ευχόμαστε καλή συνέχεια στη δημιουργική πορεία του!
Βένια Καραγκιόζη
Comments